60 năm quan hệ Việt Nam-Cuba: Không ngừng vun đắp khối tài sản vô giá của hai dân tộc

Thủ tướng Cuba Fidel Castro cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng trong cuộc mít tinh của nhân dân Quảng Trị chào mừng Đoàn đến thăm vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam, ngày 15.9.1973

Trong lịch sử 60 năm qua, quan hệ ngoại giao Việt Nam-Cuba đã ghi dấu sự giúp đỡ chí nghĩa, chí tình về mọi mặt giữa nhân dân hai nước, góp phần làm nên thắng lợi trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc của Việt Nam nói riêng, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của hai nước nói chung. Vì vậy, Ðảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân hai nước luôn không ngừng vun đắp để mối quan hệ truyền thống đặc biệt này ngày càng bền chặt, tạo tiền đề thúc đẩy hai quốc gia cùng phát triển thịnh vượng.

Quan hệ chính trị-ngoại giao ngày càng gắn bó mật thiết và tin cậy lẫn nhau

Kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao (ngày 2.12.1960) đến nay, quan hệ đoàn kết, ủng hộ, hợp tác toàn diện Việt Nam-Cuba không ngừng được củng cố và phát triển. Sự hợp tác giữa Ðảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân hai nước ngày càng được củng cố thông qua các cơ chế trao đổi thể chế có hệ thống, đến nay đã bao trùm lên tất cả các lĩnh vực, từ tổ chức chính trị của Ðảng và Thanh niên cộng sản, Quốc hội, các cơ quan tư pháp, quốc phòng, các thể chế đoàn kết, phụ nữ và các đoàn thể, các tổ chức và cơ quan truyền thông báo chí, các tổ chức giáo dục. Nổi bật trong số đó là những chuyến thăm ở tất cả các cấp.

Đáng chú ý là các chuyến thăm Cuba của: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 4.2012 và tháng 3.2018), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (tháng 3.2014), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (tháng 9.2015), Chủ tịch nước Trần Đại Quang (tháng 11.2016), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tham dự tang lễ Lãnh tụ Fidel Castro (tháng 11.2016)… Đặc biệt, chuyến thăm Cuba vào tháng 3.2018 của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đặt nền móng cho sự phát triển ngày càng bền chặt của quan hệ song phương, với hơn 20 hiệp định được ký kết.

Các chuyến thăm Việt Nam của: Chủ tịch Fidel Castro (tháng 9.1973, 12.1995, tháng 2.2003), Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Raul Modesto Castro Ruz (tháng 7.2012), Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernández (tháng 6.2017), Phó Chủ tịch Thứ nhất Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Diaz-Canel (tháng 6.2013), Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thứ nhất Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Salvado Valdés Mesa thăm và tham dự lễ khánh thành công viên mang tên lãnh tụ Fidel Castro tại Quảng Trị (tháng 9.2018), Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel (tháng 11.2018) với điểm nhấn của chuyến thăm là việc hai nước ký kết Hiệp định thương mại nhằm thúc đẩy quan hệ song phương lên tầm cao mới…

Đồng chí Fidel Castro, Bí thư thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa Cuba đón Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh tại sân bay Jose Marti trong chuyến thăm hữu nghị chính thức Cuba từ ngày 24 - 29.4.1989

Hai bên tiến hành thường xuyên, hiệu quả các cơ chế hợp tác Ủy ban liên Chính phủ, Hội thảo lý luận giữa hai Đảng, tham khảo chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao, đối thoại về an ninh-quốc phòng. Quan hệ giữa quân đội hai nước luôn là trụ cột và hình mẫu thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác khác giữa hai nước.

Trong 60 năm qua, trên cơ sở tin cậy lẫn nhau, sự tương đồng của hệ thống chính trị và nỗ lực chung xây dựng xã hội chủ nghĩa phù hợp với đặc thù mỗi nước, Việt Nam và Cuba tăng cường trao đổi kinh nghiệm nhằm đóng góp vào công cuộc đổi mới của Việt Nam và quá trình cập nhật mô hình kinh tế và xã hội Cuba. Tình bạn đặc biệt gắn kết giữa hai quốc gia được sinh ra trong gian khó. Việt Nam luôn thân thiện và chân thành giúp đỡ Cuba trong những thời khắc khó khăn nhất. Ðiều này càng thể hiện rõ qua bối cảnh dịch bệnh hiện nay, khi Chính phủ và nhân dân Việt Nam đã gửi viện trợ tài chính, thực phẩm và thiết bị y tế dành cho cuộc chiến chống dịch COVID-19 đến La Habana.

Về ngoại giao đa phương, hai bên duy trì quan hệ hợp tác, ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế, diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên hợp quốc. Việt Nam cam kết ủng hộ Cuba ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2021-2023; nhất quán ủng hộ việc bãi bỏ cấm vận kinh tế của Mỹ chống Cuba. Trong khi đó, Cuba ủng hộ Việt Nam trở thành Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Đáng chú ý, trong thông điệp gửi Phiên thảo luận chung cấp cao Khóa 75 Ðại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9 vừa qua, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã kêu gọi bãi bỏ tất cả các biện pháp trừng phạt đơn phương nhằm hạn chế sự phát triển kinh tế-xã hội của các quốc gia, gây ảnh hưởng đời sống nhân dân, nhất là lệnh phong tỏa áp đặt đối với Cuba gần 60 năm trước. Trong bối cảnh Việt Nam vừa đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN 2020, việc Cuba được thông qua gia nhập Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Ðông Nam Á (TAC) của khu vực cũng là một bước tiến giúp củng cố mối quan hệ hợp tác của quốc đảo Mỹ Latinh với các quốc gia Ðông Nam Á.

Thúc đẩy các chương trình, dự án hợp tác, đầu tư

Trên lĩnh vực hợp tác kinh tế-thương mại, Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba tại châu Á và là một trong 20 bạn hàng hàng đầu thế giới. Năm 2019, kim ngạch thương mại song phương đạt 226,8 triệu USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu đạt 221,6 triệu USD và nhập khẩu từ Cuba 5,2 triệu USD. 

Hai nước đã ký Hiệp định thương mại song phương (FTA) trong chuyến thăm Việt Nam năm 2018 của Chủ tịch Cuba, Miguel Díaz-Canel, và hiệp định có hiệu lực từ đầu tháng 4/2020, góp phần thúc đẩy trao đổi giao thương giữa hai nước. Hiệp định cho phép tiếp tục mở rộng, đa dạng hóa trao đổi thương mại, đồng thời tạo điều kiện cho xuất nhập khẩu hàng hóa và thâm nhập thị trường. Hai nước kỳ vọng kim ngạch thương mại song phương sẽ đạt 500 triệu USD vào năm 2025. Theo Đại sứ Cuba tại Việt Nam Lianys Torres Rivera, việc thực thi FTA sẽ đóng vai trò quan trọng trong quá trình triển khai kế hoạch hợp tác kinh tế song phương giai đoạn 2020-2025 đã được chính phủ hai nước phê duyệt.

Hiện nay, Việt Nam và Cuba đang nỗ lực thúc đẩy thương mại và bảo đảm sự hiện diện của các doanh nghiệp Việt Nam trong các dự án đầu tư tại Cuba. Trong chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 3.2018, Cuba đã ủng hộ các công ty Việt Nam đóng góp cho sự phát triển của Cuba, khi chính sách Cập nhật mô hình kinh tế-xã hội của Cuba đang được thực hiện. Hiện các công ty Việt Nam đã có mặt tại Ðặc khu phát triển Mariel, cùng liên kết sản xuất vật liệu xây dựng và nhu yếu phẩm.

Sáng 9.11.2018, tại Phủ Chủ tịch, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chủ trì Lễ đón và đội đàm với đồng chí Miguel Mario Díaz-Canel Bermúdez, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba thăm hữu nghị chính thức Việt Nam từ ngày 8-10.11.2018. Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba của đồng chí Miguel Mario Díaz-Canel Bermúdez

Năm 2018, Công ty TNHH Vimariel đã được khánh thành tại khu vực đó và trở thành nhà nhượng quyền đầu tiên của Việt Nam trên lãnh thổ Cuba. Mong muốn của Chính phủ Cuba là không ngừng cải thiện môi trường kinh doanh, hoàn thiện cơ chế pháp lý nhằm tối ưu hóa vốn đầu tư nước ngoài, trong đó có việc hình thành "cơ chế một cửa" cho đầu tư nước ngoài. Đại sứ Cuba tại Việt Nam Lianys Torres Rivera bày tỏ  hy vọng, những chuyển đổi này sẽ thu hút thêm các công ty Việt Nam trong sự phát triển kinh tế quốc gia. Bà cho biết thêm, gần đây, hai Nghị định về thế chấp và bảo lãnh thương mại đã được thông qua tại Cuba cũng sẽ khuyến khích đầu tư nước ngoài, trong đó có các công ty Việt Nam.

Như vậy, mở rộng quan hệ kinh tế-thương mại được xem là một ưu tiên trong chương trình nghị sự song phương và là nhiệm vụ được lãnh đạo hai nước Việt Nam-Cuba đề ra trong hiện tại và cả tương lai.

Hợp tác mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực

Hợp tác song phương Việt Nam-Cuba hiện nay còn phát triển mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực, như: nông nghiệp, y dược, công nghệ sinh học và xây dựng, khoa học, công nghệ, văn hóa và giáo dục...

Về giáo dục, hàng năm Cuba trao nhiều học bổng chuyên ngành cho sinh viên Việt Nam, trong khi thanh niên Cuba được cấp học bổng sang học tiếng và văn hóa Việt Nam tại Ðại học Quốc gia Hà Nội (trước đây là Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội).

Về y tế, trong khuôn khổ trao đổi kinh nghiệm chung về đối phó dịch COVID-19, thời gian qua Cuba đã chuyển giao cho Việt Nam kinh nghiệm chữa bệnh và một số lượng lớn thuốc, công nghệ sinh học để điều trị tại các tỉnh miền Trung. Y dược là một trong những lĩnh vực hứa hẹn để tăng cường hợp tác và trao đổi thương mại, dựa trên uy tín đã được công nhận của Cuba trong lĩnh vực này. Sự hỗ trợ của Việt Nam, thông qua các dự án nông nghiệp cho sản xuất lúa gạo và cà phê ở Cuba, có ý nghĩa rất quan trọng với quốc đảo Mỹ Latinh.

Năm nay, nhân kỷ niệm 60 năm Ngày Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao (2.12.1960 - 2.12.2020), hai nước đều tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa để kỷ niệm sự kiện quan trọng này. Tuy nhiên, sự bùng phát của đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi cách thức tổ chức các hoạt động kỷ niệm và ảnh hưởng đến chương trình trao đổi đoàn trên một vài lĩnh vực đã lên kế hoạch trước đó. Nhưng cũng chính bối cảnh dịch bệnh đã khẳng định một lần nữa mối quan hệ anh em khăng khít giữa hai dân tộc Việt Nam và Cuba. Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Hội hữu nghị Việt Nam-Cuba, Câu lạc bộ những cựu sinh viên Việt Nam tại Cuba, doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức… đã trao tặng tiền, thực phẩm và thiết bị y tế giúp Cuba phòng chống dịch. Đây là sự ủng hộ vật chất quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế Cuba chịu nhiều tác động do lệnh bao vây, cấm vận của Mỹ và đại dịch COVID-19.

Ở chiều ngược lại, Cuba cũng đã trao tặng một lô thuốc sản sinh kháng thể chống SARS-CoV-2 cho Việt Nam, giúp đỡ công tác điều trị bệnh tại một số tỉnh, thành phố miền Trung của Việt Nam khi dịch COVID-19 bùng phát trở lại, đồng thời trao đổi kinh nghiệm trong lĩnh vực này…

Có thể khẳng định, quan hệ Việt Nam-Cuba là một mối quan hệ hiếm có trong lịch sử thế giới. Đó là mối quan hệ vừa dựa trên tinh thần quốc tế vô sản, vừa dựa trên tình đồng chí, anh em thủy chung, trong sáng. Những nền tảng quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt Nam-Cuba trong 60 năm qua chính là trụ cột, tiền đề, tiếp tục làm cho sự hợp tác toàn diện giữa hai nước ngày càng sâu sắc, bền chặt hơn trong tương lai.

Theo TTXVN