Mô hình trống đồng Việt Nam được chế tác bằng gốm Chu Đậu là một trong số các món quà được Hà Nội cẩn trọng lựa chọn để tặng các phóng viên quốc tế tác nghiệp tại Hội nghị cấp cao Hoa Kỳ - Triều Tiên.
Ông Tăng Bá Hoành đang phụ trách Ban Thông sử của UBND tỉnh Hải Hưng đã được Tỉnh ủy giao nhiệm vụ đi tìm xuất xứ. Khi đó làng Chu Đậu (Thái Tân, Nam Sách) chỉ được biết đến với nghề dệt chiếu cói nên công việc tìm kiếm gặp muôn vàn khó khăn. Từ việc gạn lọc thông tin để xác định Bùi Thị Hý là ai, hàng chục năm tìm hiểu, nhiều cuộc khai quật xác định Chu Đậu là gốm cổ… nhờ sự tình cờ tìm được hậu duệ của dòng họ Bùi với cuốn gia phả, ông Hoành mới xác định được danh phận chính xác của bà Bùi Thị Hý.
Theo đó bà Bùi Thị Hý (1420 - 1499) là cháu ngoại của cụ Bùi Quốc Hưng, một công thần đời Lê. Bà Hý có biệt tài viết chữ và vẽ đồ gốm rất đẹp, từng giả nam đi thi đại khoa đến tam trường thì bị phát hiện. Về sau, bà lấy đại chủ Đặng Sỹ, là chủ lò gốm Chu Trang (tức là gốm Chu Đậu bây giờ).
Liên tiếp từ năm 1986 - 1991, nhiều cuộc khai quật đã được tổ chức, từ đây phát lộ ra ngôi làng nhỏ ở xã Thái Tân chính là trung tâm chế tác của 13 lò gốm khác nhau ở ven bờ sông Thái Bình.
Năm 2014, một cuộc khai quật lớn được thực hiện ở Chu Đậu. Tại hai hố đào rộng 100 m2, đoàn khai quật thu được gần 7.800 hiện vật. Lần này, các nhà khảo cổ đã phát hiện dấu tích lò nung gốm Chu Đậu chuyên sản xuất gốm gia dụng với ba dòng chính là gốm men ngọc, hoa lam và men trắng.
Đặc biệt, việc phát hiện những sản phẩm gốm men ngọc được nung riêng trong một bao nung vừa chứng minh trình độ sản xuất rất cao của gốm Chu Đậu, vừa phản ánh việc đầu tư sản xuất trên quy mô lớn để cung cấp cho thị trường các mặt hàng cao cấp.
Sản phẩm đã được đăng ký bản quyền về sở hữu trí tuệ
Có một điều thú vị là tại cuộc khai quật năm 2014, các nhà khảo cổ đã thu được hai sản phẩm gốm của lò quan Thăng Long tại một hố. Phát hiện này có giá trị chứng minh thợ gốm ở Chu Đậu đã có mối quan hệ với thợ gốm ở Thăng Long hoặc quà tặng từ Thăng Long đưa về Chu Đậu.
Lò này phát lộ rất nhiều sản phẩm gốm men ngọc, cũng được khẳng định cùng loại gốm từng được sử dụng trong hoàng cung ở Thăng Long đương thời.
Tất nhiên, câu chuyện còn rất dài, nhưng những phác thảo sơ bộ về lịch sử của loại gốm này đã cho thấy Hà Nội đã rất tinh tế khi chọn gốm Chu Đậu làm quà tặng cho các phóng viên quốc tế khi đến tác nghiệp tại sự kiện Hội nghị thượng đỉnh Hòa Kỳ - Triều Tiên lần thứ 2.
Trống đồng gốm Chu Đậu chắc chắn không chỉ là một món quà lưu niệm mà sẽ trở thành đại sứ văn hóa của Việt Nam ra khắp năm châu như lịch sử chói lọi của dòng gốm này trong quá khứ.
Theo Nhà báo và Công luận