Mua sổ bảo hiểm xã hội: Có được phép?

Quý Thanh (Cẩm Giàng)

Trả lời: Việc mua bán sổ bảo hiểm xã hội là vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, chế tài với người mua như thế nào phải căn cứ vào tình hình thực tế, hậu quả ra sao.

Theo khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 93/2015/QH13 của Quốc hội, khi nghỉ việc, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội sẽ không được nhận ngay bảo hiểm xã hội một lần mà phải đợi một năm sau đó.

Hiện, một số người sau khi nghỉ việc đã bán sổ bảo hiểm xã hội để nhận tiền ngay. Nếu chưa đủ một năm mà họ có việc làm mới, người mua lấy sổ bảo hiểm xã hội, giấy uỷ quyền cùng "sự gian dối khác" để làm thủ tục nhận bảo hiểm xã hội một lần thì đó là hành vi trục lợi bảo hiểm xã hội.

Khi đấy, người mua có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp theo điều 214 Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017). Khung hình phạt thấp nhất là phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Nếu người lao động nghỉ việc trong vòng một năm vẫn chưa có việc làm mới, người mua lấy sổ bảo hiểm xã hội cùng giấy uỷ quyền làm thủ tục nhận bảo hiểm xã hội một lần thì không thể coi là trục lợi bảo hiểm xã hội (bởi quỹ bảo hiểm xã hội không thiệt hại gì). Ở đây chỉ có người lao động bị thiệt hại. Với trường hợp này, pháp luật hiện hành chưa có chế tài xử lý.

Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần sớm ban hành văn bản quy định cụ thể về chế tài với những người mua, bán sổ bảo hiểm xã hội (dù chưa gây ra thiệt hại cho quỹ bảo hiểm xã hội). Có như vậy, quyền lợi cho người lao động mới được đảm bảo tốt nhất; tránh trường hợp người lao động ham lợi trước mắt mà bán sổ dẫn đến thiệt hại về sau (chẳng hạn họ có việc làm mới phải tham gia đóng bảo hiểm lại từ đầu, ảnh hưởng đến chế độ lương hưu, trợ cấp...).