Gửi bình luận
Thứ Bảy, 27/4/2024
Các nhà khoa học Việt đã tạo sự liên kết gene và di truyền theo dòng mẹ để tạo giống lúa chịu mặn nhưng chất lượng gạo vẫn ngon.
Kỹ thuật PCR cho thấy các chỉ thị phân tử liên quan đến một số đặc tính nông học hoàn toàn được di truyền theo dòng mẹ, không tạo nên sự phân ly ở thế hệ M3
Nghiên cứu do PGS Trần Đăng Xuân,Trưởng Phòng thí nghiệm Sinh lý thực vật và Hóa sinh (Đại học Hiroshima, Nhật Bản) và cộng sự công bố trên tạp chí quốc tế Agronomy (Q1, chỉ số tương tác IF: 2.603) hôm 17.7.
Thông thường để tạo một giống lúa chịu mặn nhưng vẫn năng suất sẽ phải chọn lọc một vài cá thể từ vô vàn các con, kết quả từ sự tương tác gene lớn của các cặp lai. Ví dụ giống A có một đặc tính do 5 gene quy định lai với giống B có một đặc tính khác do 10 gene quy định, theo lý thuyết di truyền của Mendel sẽ tạo nên hơn 1 tỷ cặp phân ly.
Cách này khiến cho quá trình chọn tạo giống lúa mới mất rất nhiều thời gian và công sức, nhiều khi lên tới cả chục năm, với tỷ lệ thành công thấp. Nghiên cứu mới đã khắc phục được những khó khăn này bằng cách đi ngược với cách thông thường, thay vì chọn theo dòng bố, "bắt" di truyền theo dòng mẹ và đặc biệt không tạo nên sự phân ly trong con lai.
Kỹ thuật PCR cho thấy các chỉ thị phân tử liên quan đến một số đặc tính nông học hoàn toàn được di truyền theo dòng mẹ, không tạo nên sự phân ly ở thế hệ M3.
Để thực hiện, nhóm nghiên cứu đã chọn 12 chỉ thị phân tử đa hình liên quan đến khả năng chống mặn trên đoạn nhiễm sắc thể của cây lúa. Các chỉ thị phân tử khác về năng suất, chất lượng và chống chịu bệnh cũng được lựa chọn.
Sử dụng phương pháp đột biến hô hấp với giống chịu mặn được chọn làm giống mẹ. Kết quả cho thấy ở thế hệ con lai M2 và M3 hoàn toàn không phân ly và di truyền theo dòng mẹ. Vì vậy việc lai tạo thành công giống lúa chịu mặn chỉ cần đến 3 đời (M1, M2 và M3, nhanh hơn nhiều so với phương pháp lai tạo thông thường).
Lý giải về việc không phân ly, PGS Trần Đăng Xuân cho biết, phương pháp này chỉ có thể thành công khi dòng bố hoặc dòng mẹ phải có gene bán lùn (semi-dwarf), nếu không chúng sẽ phân ly hỗn loạn như các phương pháp lai tạo thông thường khác.
Hiện nhóm nghiên cứu đang tiếp tục nghiên cứu cơ chế gì đã tạo nên sự di truyền theo dòng mẹ của các đặc tính vốn dĩ nằm trong nhân tế bào. Ông cho rằng cơ chế liên kết gene trong đó gene bán lùn là trung tâm, có thể đã giúp "tắt" sự phân ly của các đặc tính do đa gene quyết định.
Theo VnExpress