Vụ tranh chấp đất đai ở xã Thanh Hải: Bản án đã tuyên còn nhiều điểm chưa rõ

Giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất của cụ Phạm Thị Tít cho anh Nguyễn Văn Vân

Anh Vân là con của bà Nguyễn Thị Vần. Gia đình anh Vân và bà Vần đang sống trên mảnh đất rộng 638 m2 do bà ngoại anh Vân là cụ Phạm Thị Tít đã mất để lại. Cụ Tít có 7 người con, trong đó 1 người là liệt sĩ. Sau khi các anh, chị, em của bà Vần xây dựng gia đình và lập nghiệp ở xa thì chỉ còn một mình bà Vần ở lại chăm sóc cụ Tít. Bà Vần sinh được 2 người con là anh Vân và chị Nguyễn Thị Bé. Chị Bé sau này đi lấy chồng, còn anh Vân vẫn ở trên mảnh đất này cùng bà Vần chăm sóc cụ Tít. Mẹ con anh Vân ở trên mảnh đất này đến nay đã hơn 40 năm. Năm 2003, diện tích 638 m2 đất của cụ Tít được UBND huyện Thanh Hà cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đứng tên cụ. Cũng theo anh Vân, ông Nguyễn Xuân Xanh, nguyên cán bộ địa chính xã Thanh Hải (ông Xanh làm cán bộ địa chính trong giai đoạn 2000-2005) cho biết việc cụ Phạm Thị Tít đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng chỉ là đại diện của hộ gồm nhiều thành viên chứ không phải là tài sản riêng của cụ Tít.

Đến năm 2005, do tuổi cao nên cụ Tít đã viết giấy chuyển nhượng toàn bộ 638 m2 đất cho vợ chồng anh Vân. Thời điểm đó, các con của cụ Tít không có ý kiến gì về việc này. Năm 2010, vợ chồng anh Vân xây nhà cao tầng trên mảnh đất đó, còn bà Vần vẫn ở ngôi nhà cấp 4 cũ. Vài năm sau khi cụ Tít mất (năm 2007) đã nảy sinh việc tranh chấp đất đai giữa các con của cụ. Chính quyền xã Thanh Hải đã nhiều lần đến nhà hòa giải nhưng không được. Chị, em của bà Vần đề nghị cơ quan chức năng xác minh nguồn gốc đất đó là tài sản riêng của cụ Tít chứ không phải của hộ gia đình và chia 638 m2 đất và tài sản trên đất đó cho họ.

Ngày 26.6.2018, Tòa án Nhân dân huyện Thanh Hà đã xét xử sơ thẩm công khai vụ án dân sự tranh chấp về thừa kế tài sản của cụ Tít và xác định các con của cụ Tít được thừa kế mảnh đất đó. Còn anh Nguyễn Văn Vân đã xây nhà cao tầng trên mảnh đất đó thì phải trả lại số tiền (đã định giá tài sản hơn 300 triệu đồng) cho các con của cụ Tít. Tòa án Nhân dân huyện Thanh Hà xác định giấy chuyển nhượng của cụ Tít cho vợ chồng anh Vân là phù hợp với giao dịch tặng, cho quyền sử dụng đất, nhưng giao dịch này kể từ khi xác lập đến khi cụ Tít chết vẫn chưa làm các thủ tục kê khai, đăng ký quyền sử dụng đất tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, đến nay đã hết hiệu lực. Không đồng ý với bản án của Tòa án Nhân dân huyện Thanh Hà, anh Vân đã làm đơn kháng cáo đến tòa án cấp trên đề nghị xét diện tích đất trên là đất hộ chung của 4 người gồm cụ Tít, bà Vần, anh Vân và chị Bé.

Về việc này, luật sư Đinh Ngọc Phán, Trưởng Văn phòng Luật sư Tâm Đức Phúc (TP Hải Dương) và ông Trần Văn Tâm, Giám đốc Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Thanh Hà đều cho rằng tòa án cần xem xét, giám định dấu vân tay của cụ Tít điểm chỉ trên giấy chuyển nhượng đất cho anh Vân. Vì ở tại thời điểm viết giấy chuyển nhượng, cụ Tít minh mẫn và có người làm chứng. Giấy chuyển nhượng đã thể hiện ý chí tự nguyện của người có tài sản cho người được thừa kế. Nếu dấu vân tay của cụ Tít là thật thì tòa án cần xét quyền thừa kế mảnh đất cho anh Vân. Trong trường hợp anh Vân sử dụng đất do chuyển nhượng trước ngày 1.1.2008 mà đất đó chưa được cấp giấy chứng nhận thì theo điều 82, Nghị định 43, Luật Đất đai năm 2013 người sử dụng đất được thực hiện thủ tục đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất mà không phải làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất. Cơ quan tiếp nhận hồ sơ không được bắt buộc người nhận chuyển quyền sử dụng đất nộp hợp đồng, văn bản chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật. 

Bản án của Tòa án Nhân dân huyện Thanh Hà còn nhiều vấn đề chưa rõ. Tòa án cần xác minh, giám định dấu vân tay để xác định quyền thừa kế. Tại sao giấy chuyển nhượng hết hiệu lực cần có căn cứ cụ thể hoặc có quy định nào về thời hạn giấy chuyển nhượng để các đương sự nắm được? Cần xác định rõ hiện trạng đất thuộc quyền sử dụng của cụ Tít hay hộ gia đình thông qua người trực tiếp tham gia vào công tác quy hoạch, chia đất thời điểm đó. 
Được biết, vụ việc đang được Tòa án Nhân dân tỉnh thụ lý, giải quyết. 

MINH NGUYỆT