Ấn tượng kiến trúc những nhà thờ xứ đạo

Nhà thờ giáo xứ Thánh Mát Thêu nổi bật với cửa chính và cửa sổ mái vòm có nhiều họa tiết đối xứng, lặp lại

Đậm phong cách Gothic 

Sáng tháng 5, trời nắng như đổ lửa nhưng những người thợ vẫn miệt mài trên giàn giáo sửa chữa nhà thờ giáo xứ Kẻ Sặt ở thị trấn Kẻ Sặt (Bình Giang). Dẫn chúng tôi đi tham quan nhà thờ là trùm cả Nguyễn Đình Dũng. Vừa đi, ông Dũng vừa giới thiệu nhà thờ Kẻ Sặt có lịch sử hơn 100 năm. Năm 2022, giáo xứ sửa chữa lại nhà thờ. Những mảng vữa bằng vôi đã bong tróc được trát lại bằng xi măng. “Chúng tôi sửa chữa những phần xuống cấp của nhà thờ, còn thiết kế, họa tiết không thay đổi. Ngôi Thánh đường này là biểu tượng của giáo dân ở Kẻ Sặt”, trùm cả Nguyễn Đình Dũng nói.

Nhà thờ Kẻ Sặt theo kiến trúc Gothic tọa lạc ở trung tâm của làng với 3 ngọn tháp cao. Theo các tài liệu ghi chép lại, năm 1872, cha xứ thấy nhà thờ được làm bằng gỗ, đã bị hư hỏng nặng do trận bão tháng 8.1870, vị trí ở khu Thượng chứ không phải ở trung tâm làng, số giáo dân ngày một đông lên... Vì vậy, cha xứ đã cùng giáo dân di chuyển vị trí, xây mới nhà thờ tại khu Trung – trung tâm của làng.

Nhà thờ Kẻ Sặt có 2 tháp chuông đăng đối hai bên phía trước nhà thờ chính (Ảnh tư liệu) 

Từ năm 1872 đến năm 1889, nhà thờ mới hoàn thành, nhưng dần không thể đáp ứng được nhu cầu. Năm 1889, cha chính xứ đã cùng giáo dân khởi công xây dựng nhà thờ hiện nay. Thiết kế và vật liệu xây dựng chất lượng cao được đặt từ Pháp về. Nhà thờ được thiết kế theo kiến trúc Gothic, dài 80 m, rộng 22m, cao 18 m, có hệ thống cung cấp ánh sáng, gió và những ô cửa kính màu đặc trưng của trường phái kiến trúc Gothic. Đến năm 1902, cha xứ lại tổ chức xây tiếp hai ngọn tháp hai bên mặt tiền nhà thờ cao 27 m. Đây là một phong cách kiến trúc bắt đầu phát triển từ nửa sau thời Trung cổ ở Tây Âu và thịnh hành cho đến cuối thế kỷ XVI. Năm 1914, ngọn tháp giữa cao 45 m của nhà thờ được xây dựng.  

Những ô cửa được trang trí bằng kính màu tạo nên vẻ đẹp linh thiêng cho thánh đường 

Trải qua 33 năm xây dựng, ngôi thánh đường của nhà thờ giáo xứ Kẻ Sặt được hoàn thành vào năm 1922, đánh dấu bằng việc lắp đặt chuông hai bên tháp. Sau này, việc trùng tu ngôi thánh đường vẫn được tiếp tục. Nét độc đáo của nhà thờ Kẻ Sặt là có 2 tháp chuông nằm độc lập bên ngoài nhà thờ, được xây dựng đăng đối hai bên phía trước nhà thờ chính. Kiến trúc tháp chuông với mặt bằng hình vuông, nhiều tầng thu dần lên cao, các tầng trổ cửa vòm cong kiểu kiến trúc phương Tây

Nhà thờ giáo họ Vạc được xây dựng vào năm 2018 với kiến trúc Gothic

Dấu ấn riêng 

Trước đây, nhà thờ của giáo họ Vạc ở xã Thái Học có quy mô nhỏ, đơn giản như một ngôi nhà cấp 4. Với nguyện vọng có một nơi để giáo dân sinh hoạt cộng đồng, năm 2018, nhà thờ bắt đầu được xây dựng.

Theo trùm cả Đỗ Văn Lương, trước khi xây dựng nhà thờ, giáo họ phải tổ chức họp bàn kỹ lưỡng. Việc xây dựng cũng được thực hiện bởi đội ngũ thợ lành nghề, có nhiều kinh nghiệm trong xây nhà thờ, bởi đây là công trình có kết cấu, kiến trúc riêng biệt so với những công trình khác. Nhà thờ giáo họ Vạc được hoàn thiện với chiều dài 24 m, rộng 8,5 m, cao 10 m. Nhà thờ được chia thành ba phần gồm sảnh đón tiếp, không gian dành cho giáo dân hành lễ và cung thánh nơi cử hành các thánh lễ. Nhà thờ được xây dựng theo kiến trúc Gothic nổi bật với mái vòm rộng tại tòa thánh có không gian rộng lớn, tạo ra những âm thanh vang vọng mỗi khi giáo dân cầu nguyện, hát thánh ca. Ngoài ra, kiến trúc Gothic còn ghi dấu ấn đậm nét bởi các cột chạm trổ hoa văn, rất nhiều cửa sổ lớn mái vòm được tổ hợp theo kiểu ghép từng cụm hai cửa với các họa tiết được trang trí cân bằng, đối xứng và lặp đi lặp lại.

Giáo xứ Thánh Mát Thêu được phát triển từ một giáo họ ở thôn Quàn, xã Bình Xuyên. Theo trùm cả Nhữ Duy Nhã, nhà thờ được xây dựng từ đầu những năm 90 của thế kỷ trước theo kiến trúc Gothic trên diện tích 325m2. Cũng giống như nhà thờ ở giáo họ Vạc, nhà thờ giáo xứ Thánh Mát Thêu trổ rất nhiều cửa sổ mái vòm. Nhờ hệ thống cửa này mà không gian bên trong luôn ngập tràn ánh sáng tự nhiên, tạo ra một không gian rộng rãi, thoáng đãng. Phía bên trong nhà thờ, ở khu vực tòa thánh có dãy tượng chúa Jesu. Đây là nơi sinh hoạt cộng đồng của gần 500 giáo dân. Tuy nhiên, do xây dựng đã hơn 30 năm nên hiện nay nhà thờ đã trở nên khá nhỏ trong khi số lượng giáo dân lớn, một số hạng mục đã xuống cấp đang được tu bổ, sửa chữa. Với màu sơn vàng, nhà thờ nổi bật giữa nền trời. 

Mỗi nhà thờ có những dấu ấn kiến trúc riêng nhưng có điểm chung là thường ở vị trí trung tâm của giáo xứ, giáo họ, ở khu vực thoáng đãng, rộng rãi. Đây cũng nơi sinh hoạt cộng đồng của các giáo dân, cử hành hôn lễ… Tiếng chuông nhà thờ ngân vang lúc xế chiều thường tạo cảm giác yên bình ở các xứ đạo. 

NGA TRANG