Đừng làm mất niềm tin vào bảo hiểm xã hội

Vừa qua, một chủ hộ kinh doanh cá thể ở Tuyên Quang đã kiện cơ quan Bảo hiểm Xã hội của tỉnh này ra Tòa án Nhân dân tỉnh. Nguyên nhân do chủ hộ kinh doanh đã được hướng dẫn và đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trong khoảng thời gian dài nhưng đến tuổi nghỉ hưu lại không được giải quyết vì theo các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội chủ hộ kinh doanh cá thể không nằm trong đối tượng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Cho đến nay mới có một cá nhân kiện cơ quan Bảo hiểm Xã hội về việc này nhưng trên thực tế, sự vướng mắc, bất cập trong chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội cho chủ hộ kinh doanh cá thể vẫn đang tồn tại, chưa được giải quyết triệt để và gây khó khăn cho rất nhiều người. Từ năm 2003 đến ngày 30.9.2016, cả nước có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Sau khi có chỉ đạo của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, Bảo hiểm Xã hội các địa phương đã dừng thu bảo hiểm xã hội bắt buộc, hướng dẫn người lao động chuyển sang đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, một số bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội, một số tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng theo nhóm đối tượng khác. Đến ngày 25.8.2020 vẫn còn 1.732 chủ hộ kinh doanh cá thể ở hơn 50 tỉnh, thành phố trong cả nước đang đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Việc cho chủ hộ kinh doanh cá thể đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trong thời gian dài (tới 13 năm) mà không có sự rà soát để hướng dẫn chuyển hướng là lỗi do sự quan liêu ở phía cơ quan Bảo hiểm Xã hội. Tới khi phát hiện ra, bắt buộc chủ hộ kinh doanh cá thể phải dừng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đã là cách giải quyết không thật sự thấu tình đạt lý. Khi họ tới tuổi nghỉ hưu lại không được giải quyết chế độ là điều rất khó chấp nhận vì rõ ràng cơ quan Bảo hiểm Xã hội đã thu tiền họ đóng bảo hiểm xã hội trong nhiều năm chứ người lao động không thể tự ý thực hiện việc này.  

Trong bối cảnh người lao động đang ồ ạt rút bảo hiểm xã hội một lần, đồng nghĩa với rời xa dần chế độ đóng bảo hiểm xã hội thì việc không giải quyết chế độ nghỉ hưu cho người lao động đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ tạo ra những hệ lụy rất lớn. Điều này có thể làm suy giảm niềm tin của người lao động vào chế độ bảo hiểm xã hội, khiến họ muốn rút bảo hiểm xã hội một lần và những người chưa tham gia thì không còn ý định tham gia. Thời gian sắp tới sẽ có một loạt chủ hộ kinh doanh cá thể đến tuổi nghỉ hưu vì họ tham gia bảo hiểm xã hội đã lâu. Cơ quan Bảo hiểm Xã hội và các cơ quan chức năng cần nhanh chóng giải quyết triệt để những hạn chế còn tồn tại này. Đối với những chủ hộ kinh doanh đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tới lúc nghỉ hưu cần giải quyết chế độ cho họ như những người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc khác. Những chủ hộ kinh doanh đã có thời gian ban đầu đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, sau bảo lưu hoặc chuyển sang đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng cần có cách giải quyết hợp lý, bảo đảm quyền lợi cho họ khi đến tuổi về hưu chứ không nên chỉ cho họ hưởng chế độ như người đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện toàn thời gian. Việc giải quyết chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội cần ưu tiên quyền lợi của người lao động trước tiên chứ không nên cứng nhắc khiến họ bị thiệt thòi, đồng thời khiến nhiều người lao động khác hoang mang, lo lắng.

Mặc khác, nên thay đổi các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội để chủ hộ kinh doanh cá thể được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Hiện nay, theo quy định thì người lao động trong hộ kinh doanh cá thể có hợp đồng lao động không thời hạn hoặc có thời hạn từ 3 tháng trở lên được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng chủ hộ lại không được tham gia. Đây là sự bất cập cần thay đổi vì chủ hộ kinh doanh cá thể cũng là người lao động, không thể lại không được hưởng quyền lợi mà nhân viên của họ được hưởng.

THÁI HÒA